Prowizja od pożyczki — co to jest i ile wynosi?

Gdyby wymienić trzy główne pojęcia ze słownika pożyczkobiorcy, z pewnością byłaby wśród nich prowizja. Czasami może ona stanowić istotny element kosztów związanych z zaciągniętym zobowiązaniem, czasami wynosi zero. Czym jednak różni się od odsetek? Ile standardowo wynosi prowizja? Jak wypływa na koszt całkowity pożyczki? W tym artykule odpowiadamy na najważniejsze pytania dotyczące prowizji.

Prowizja jest terminem, z którym można spotkać się nie tylko przy okazji zaciągania zobowiązania finansowego w postaci kredytu lub pożyczki. Pojęcie to jest obecne chociażby w umowach dotyczących lokat bankowych albo kont oszczędnościowych, a więc w sytuacjach, gdy powierzamy instytucji finansowej swoje pieniądze, a nie pożyczamy je.

Prowizja jest bowiem opłatą, którą bank nalicza z tytułu dokonanej czynności prawnej. Jest to więc rodzaj wynagrodzenia dla banku za świadczoną dla klienta usługę: czy to udzielenie pożyczki, czy obsługę lokaty. Opłata ta jest jednorazowa i najczęściej uzależniona od wysokości zaciąganego zobowiązania. Ponosi ją kredytobiorca. Prowizja wyrażana jest w procentach.

Prowizja. Podstawa prawna

Pojęcie prowizji od kredytu pojawia się m.in. w Prawie bankowym. Zgodnie z tą ustawą, informacje o prowizji powinny być częścią umowy kredytowej: „przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu”.

Umowa kredytu powinna zawierać wysokość prowizji, jeżeli takowa jest przewidziana. Mogą także znaleźć się w niej informacje, że od niewykorzystanego kredytu przysługuje bankowi odrębna prowizja.

Z kolei w Ustawie z dnia 6 października 2022 r. o zmianie ustaw w celu przeciwdziałania lichwie (tzw. ustawie antylichwiarskiej), prowizja wymieniana jest jako jeden z pozaodsetkowych kosztów związanych z zawarciem umowy pożyczki. Pozostałymi tego typu kosztami są m.in.: marże, opłaty związane z przygotowaniem umowy pożyczki, udzieleniem pożyczki lub jej obsługą, koszty ubezpieczeń itd.

Prowizja, odsetki i marża. Czym się różnią?

Prowizja i odsetki od pożyczki to dwa różne rodzaje kosztów związanych z zaciąganiem zobowiązań finansowych. Różnica między nimi zasadza się już na tym, że prowizja jest opłatą jednorazową i pokrywa koszty administracyjne związane z przetwarzaniem wniosku kredytowego, oceną zdolności kredytowej, przygotowaniem umowy itd. Odsetki natomiast naliczane są w sposób ciągły przez cały okres kredytowania i wyliczane są od pozostałej do spłaty kwoty.

Prowizja zwykle płacona jest z góry, na początku okresu kredytowania. Odsetki natomiast płaci się aż do końca uregulowania zobowiązania.

Można w tym miejscu zapytać co w takim razie z marżą? Czym różni się od prowizji, skoro także jest składową raty będącą zyskiem banku za udzielony kredyt? Marża jest częścią oprocentowania — razem ze wskaźnikiem WIBOR. I jako część oprocentowania, również jest płatna przez cały okres kredytowania.

Oprocentowanie, prowizja, koszty za usługi i inne dodatkowe opłaty składają się natomiast na RRSO, czyli Rzeczywistą Roczną Stopę Oprocentowania. Wyrażana w procentach informuje o całkowitym koszcie zobowiązania kredytowego.

Ile wynosi prowizja od kredytu?

To, ile wynosi prowizja i jakie rodzaje prowizji od kredytu lub pożyczki zostaną naliczone, w dużej mierze zależy od banku. Trzeba bowiem zauważyć, że rodzajów prowizji jest wiele. Są to np.:

• prowizja za rozpatrzenie wniosku kredytowego,
• prowizja za wydłużenie okresu kredytowania,
• prowizja za wcześniejszą spłatę kredytu,
• prowizja za podwyższenie kwoty kredytu,
• prowizja za przewalutowanie kredytu.

Jeśli którakolwiek z tych opłat ma być naliczona, powinno to zostać uwzględnione w umowie kredytowej. Podobnie jak informacje o wysokości poszczególnych prowizji. W Smartney większość z powyższych opłat nie jest naliczana.

Obowiązujące prawodawstwo nie reguluje minimalnej wysokości prowizji, ale maksymalną kwotę kosztów pozaodsetkowych już tak. Jeśli umowny okres spłaty kredytu wynosi nie mniej niż 30 dni, należy w tym celu skorzystać ze wzoru:

MPKK = (K x 10%) + (K x n/R x 10%)

MPKK oznacza tutaj maksymalną wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu, K– całkowitą kwotę kredytu, n – okres spłaty wyrażony w dniach, natomiast Rto liczba dni w roku.

Maksymalną wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu dla kredytów o okresie spłaty krótszym niż 30 dni oblicza się natomiast według wzoru:

MPKK = K x 5%

gdzie MPKK oznacza maksymalną wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu, z kolei K wyraża całkowitą kwotę kredytu.

Zgodnie ze znowelizowaną w 2022 r. ustawą antylichwiarską, pozaodsetkowe koszty kredytu udzielanego na co najmniej 30 dni, nie mogą być wyższe od 45% całkowitej kwoty kredytu. Dla pożyczek z okresem spłaty krótszym niż 30 dni, koszty te nie mogą być wyższe niż 5% wartości finansowania.

Na co zwracać uwagę przy wyborze pożyczki

Jak już wspomniano — to banki zgodnie ze swoją polityką ustalają wysokość prowizji. Niektóre kuszą ofertami, gdzie prowizja wynosi 0%. Jednak trzeba mieć na uwadze, że prowizja jest tylko jedną ze składowych pozaodsetkowych kosztów kredytu. Dodatkowo dochodzą też koszty oprocentowania. Może więc zdarzyć się sytuacja, że chociaż prowizja jest zerowa, to finalnie całkowity koszt kredytu będzie wyższy niż u pożyczkodawcy, który oferuje np. prowizję rzędu 5%.

Najlepszym sposobem, aby porównać oferty pożyczek, jest analiza RRSO, który to wskaźnik uwzględnia wszystkie koszty pożyczki wyrażone w procentach rocznie.

Kolejną kwestią jest dokładna lektura umowy i sprawdzenie jej pod kątem zapisów o dodatkowych kosztach. W Smartney ze wzorem umowy można zapoznać się jeszcze przed wnioskowaniem o kredyt. Łatwo więc sprawdzić, że nie ma tam ukrytych kruczków. W razie wątpliwości można też łatwo skontaktować się z nami, dzwoniąc na infolinię albo pisząc maila.